İLGİ : 1) 26.07.1972 gün ve 1421 sayılı genelge.
2) 20.07.1973 gün ve 1420 sayılı genelge.
1757 sayılı Toprak ve Tarım Reformu Kanunu 25.06.1973 tarihinde kabul edilerek 19.07.1973 günlü ve 14599 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak aynı gün yürürlüğe girmiştir.
Bu Kanunun 17 bölüm, 237 madde ve 5 tablodan oluşmuştur.
Kanunun birinci bölümünde (M 1 ila 10) tanım, amaç ve kavramlar hakkındaki hükümlere yer vermiş Toprak ve Tarım Reformu kanunu yönünden Toprak ve Tarım Reformu tanımını yapmış, toprak mülkiyet dağılımını, tasarruf ve işletme şeklini ve işletmelerle ilgili yapının verimlilik yönlerini sosyal adalet ilkelerine uygun olarak düzenlemiştir. (md.1)
1- Toprak ve Tarım Reformu Bölgesinin belirtilmesi, uygulanması duyuru:
Toprak ve Tarım Reformunun uygulanacağı köyler, ilçeler veya iller, Toprak ve tarım Reformu Müsteşarlığının önerisi ve Bakanlar Kurulu kararı ile belirtilir. Reform bölgesi olarak belirtilen yerler, Resmi Gazetede ve Toprak ve Tarım Reformu Müsteşarlığınca uygun ve alışılmış araçlarla ve varsa bölgede çıkan gazetelerden birisi ile duyurulacaktır. Bu duyuru ayrıca Türkiye Radyo ve Televizyon kurulunca da yayınlanacaktır. (Md:11,13)
Bu duyurudan haberdar olan görevlilerimiz, özel bir duyuru ve direktif beklemeden 1757 sayılı kanunla kendilerine verilen görevi yerine getireceklerdir. Reform örgütü ve resmi kuruluşlar ve özel kişilerce istenilen taşınmaz mallarla ilgili Kadastro Tapulama Müdürlüklerinde tahdit ve tespite ait evrakı müsbite ve Tapu Dairelerinde tapu sicilini incelemelerine ve lüzumlu gördükleri bilgiyi almalarına yardımcı olacak ve istedikleri her türlü sicil örneğini tezelden çıkarıp vereceklerdir. (Md:14,15)
Kanun, Toprak ve Tarım Reformu bölgesi olarak belirtilen ve tapulaması bulunmayan köylerle,ilçe veya İl Belediye sınırları içindeki tarım arazilerinin öncelikle uygulamaya geçilecek olanlardan başlamak üzere, tapulamalarının ve gerekli nitelikte ve ölçekte haritalarının yapılması ön görmüş ve 442 sayılı Köy Kanunu ile 1580 sayılı Belediye Kanununun esasları dairesinde sınır kağıdı olmayan veya komşu Kasaba ve Köylerle sınır anlaşmazlığı bulunan kasaba ve köy sınırlarının, Toprak ve Tarım Reformu Bölge Başkanlığınca duyuru tarihinden itibaren en geç altı ay içinde tespit edilmesini aramıştır. Tespit kararına karşı ilgili Belediye Başkanına ve Köy muhtarlarına 15 içinde görevli Mahkemeye itiraz hakkı tanımıştır. İtiraz Mahkemece 30 gün içinde kesin karara bağlanacaktır. Kanunda yer alan ayrıcalıklı haller dışında tespit edilen sınırlar 10 yıl süre ile değiştirilemeyecektir. (Md: 12,17)
Yukarıda özetlenen hükümler karşısında Toprak ve Tarım Reformu Bölgesi olarak belirtilecek ve ilgililere duyurulacak olan alan içinde kalan il ve ilçe merkezi olan şehir ve kasabalarla köylerden;
1- 2613 sayılı kanun esasları dairesinde Belediye sınırları içinde bütün taşınmaz mallar kadastrolanmış ve kadastro plan paftaları düzenlenmiş il ve ilçe merkezi şehir ve kasabalarla, köylerde ve Tapulama kanunlarına dayanılarak tapulamaları belirtilmiş ve kadastral haritaları yapılıp tapu idarelerine devredilmiş köyler için yeniden tapulama yapılmasına gerek yoktur. Ancak hatalı olanlar varsa mevzuat dairesinde komisyonlarca düzeltme kararı verilebilecektir.
2- 2613 sayılı kanun uyarınca, vaktiyle yalnız meskün kısmının kadastrosu veya tümünün plansız tapu tahriri yapılmış olan il ve ilçe merkezi şehir ve kasabaların belediye sınırları içinde kalan tarım arazilerinin 766 sayılı kanunun hükümleri dairesinde tapulaması yapılacak ve bu uygulamada sanayi, ticaret ve iskan sahasında bulunmaları nedeniyle tarım arazisi niteliğinde sayılmayan taşınmaz mallar 2613 sayılı kanunun uygulanmasına bırakılacaktır.
3- 2613 sayılı kanuna dayanılarak sadece meskün kısmı kadastrolanmış bulunan il ve ilçe merkezi şehir ve kasabaların, kadastroya meskün saha ile Belediye sınırları arasında kalıp henüz kadastrosu yapılmamış taşınmaz malların 766 sayılı kanun hükümlerine göre tapulaması yapılıp, kadastral haritaları düzenlenecektir. Ne var ki, tapulama dolayısıyla meydana getirilecek kütük ve paftaların, kadastroca düzenlenen kütük ve paftalarla irtibatı sağlanacaktır.
4- 7269 ve 2613 sayılı kanunlara dayalı olarak kısmı kadastrosu yapılmış köylerin 766 sayılı kanunun 46. maddesi esasları dairesinde tüm il ve ilçe merkezi olan şehir ve kasabaların ise meskün saha ile kısmi kadastrolama dışında kalan tarım arazilerinin tapulamaları (3) numaralı bentde açıklanan biçimde yapılacaktır.
Şu kadar ki; reform bölgesinde bulundukları için öncelikle tapulaması yapılacak il ve ilçe merkezi kentlerle, köylerin sınırlarının çizilmiş bulunması, henüz sınırı çizilmemiş olan veya tümü yahut bir yönü sınırdaşları ile nizalı ve çekişmeli olanların 17. madde uyarınca sınırları saptanmış ve uyuşmazlıkları çözülmüş olması lazımdır. Yapılacak tapulamada uygulamaya geçilecek olanlara öncelik verilmesi gerekeceğinden; Toprak ve Tarım Reformu Müsteşarlığından veya Bölge Başkanlığından uygulamaya geçileceği bildirilecek birlikler öncelikle ele alınacaktır. Reform bölgesi olarak belirtilmeden önce tapulamasına başlanılan birliklerden uygulamaya geçileceği bildirilecek yerlerde, tapulamanın kısa zamanda sonuçlandırılması sağlanacaktır.
Toprak ve Tarım Reformu bölgesi olarak belirtilen alan içinde kalan ve 2613 sayılı kanun uyarınca kadastrolama işlemleri sürdürülmekte olan il ve ilçe merkezi kentlerden;
a) İskan sahası dışında ve belde sınırları içinde bulunup da henüz kadastrosuna başlanmamış olan tarım arazisinin 766 sayılı Tapulama Kanun Hükümleri Dairesinde, tapulaması yapılacaktır.
b) Meskün sahayı çevreleyen tarım arazisinden semt ve mevki itibariyle kadastrosu bitirilmiş ve kesinleşmiş olanların yeniden tapulamasına gerek yoktur. Kadastrosu kesinleşmemiş olan münferit parsellere ilişkin itiraz ve ihtiraflar öncelikle ele alınıp, sonuçlandırılacaktır.
II- Temliki Tasarrufların Durdurulması :
Kanun koruyucu, Toprak ve tarım Reformunun ilkelerine ve hedeflerine uygun uygulamayı geciktirmemek ve amaçladığı sunucu zamanında elde edebilmek için bazı tedbirler getirmiştir. Bu tedbirlerden birisi de temliki tasarrufların durdurulmasıdır. (Md: 18)
1-Toprak ve Tarım Reformu bölgesi olarak belirtilen yerlerde, Bakanlık kurulu kararının yayımından itibaren ve o bölgedeki reform uygulamasının mülkiyet dağılımı açısından sona ermesine Tapu Sicilinde kayıtlı bulunanlar devir ve temlik edinemeyecek ve Tapu Sicilinde kayıtlı olmayanların da zilyetliği devredilemeyecektir.
Ancak, bu yasaklama süresi üç yılı aşamayacaktır.
Ne var ki bu gibi arazi yukarıda belirgin süre içinde ancak tarımsal amaçlarla,
a) Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankasına,
b) Türkiye Zirai Donatım Kurumuna,
c) Tarım Kredi Kooperatiflerine ipotek edilecektir.
Anılan kuruluşlara ipotek edilen taşınmaz malların satışı gerektiğinde, bedeli alacaklı kuruluşa ödenmek suretiyle Toprak ve Tarım Reformu Müsteşarlığı emrine geçeceğinden istem üzerine de hazine adına tescili yapılacaktır.
Görülüyor ki en çok üç yıl süre ile devir ve temliki yasaklanan reform bölgesindeki arazinin anılan kuruluşlar dışında gerçek ve tüzel kişilere ipotek edinme olanağı tanınmamıştır.
Diğer taraftan Toprak ve Tarım Reformu Bölgesi olarak belirtilen Devlet Sulama Şebekesi alanlarında temliki tasarruflar, sulama şebekesi kısımları tamamlanıp sulamaya geçilinceye kadar durdurulacaktır. Ancak, bu durdurma süresi de beş yılı geçemiyecek yukarıda, toprak ve tarım bölgesi olarak belirtilen yerlerle ilgili bölümde de açıklandığı üzere, Devlet Sulama Şebekesi alanlarında gerçek ve tüzel kişilere ait arazinin kısıtlama süresi içinde sadece tarımsal amaçlarla T.C. Ziraat Bankası, Türkiye Zirai Donatım Kurumuna ve Tarım Kredi Kooperatiflerine ipotek edilebilecektir.
2- Beş yıla kadar temliki tasarrufa konu olması yasaklanan arazinin T.C. Ziraat Bankası ile Türkiye Zirai Donatım kurumu ve tarım Kredi Kooperatiflerinin süresinde ödenmeyen alacakları dolayısıyla ipotekli taşınmaz malı cebri icra ile isteklerine ihale ettirme ve istekli çıkmaması halinde mülkiyeti edinme hakları yoktur bu halde bedel Toprak ve Tarım Reformu Müsteşarlığınca alacaklı kuruşla ödenecek ve taşınmaz mal emrine geçeceğinden yine sistem halinde Hazine namına tescil olunacaktır.
Şu kadar ki en çok üç ve beş yıllık kısıtlamadan, miras nedeniyle kanuni mirasçılara yapılacak intikal işlemleri T.C. Anayasasının 132. maddesi gereği infazı zorunlu kesin yargı kararlarına ve cebri icraya dayalı tescilleri ayrık tutmak ve fakat intikal ve tescil dışında kısıtlama süresi dolmadan devir, temlik ve yukarıda sayılan kuruluşlara yapılacak tarımsal amaçlar dışında ipotek ve diğer rehin işlemleri yapılmayacaktır.
Kanunun 18. maddesi ile getirilen belirli süreli kısıtlama kadastro ve Tapulama Müdürlüklerince de dikkate alınacak ve kısıtlama süresi içerisinde harici edinme ve zilyedliği devir alma nedenine dayalı olarak tarım arazisinin tespiti yapılmayacaktır. (Md.18)
III- Toprak ve tarım Reformu Müsteşarlığı Emrine Geçecek Arazi:
Aşağıda belirtilen arazi 19. madde gereğince Toprak ve Tarım Reformu Müsteşarlığı emrine geçmektedir.
1- 1757 sayılı Kanun hükümlerine göre kamulaştırılacak arazi,
2- Devlete ait olup, Kamu hizmetlerinde kullanılmak üzere tahsis edilmemiş olan arazi,
3- Kazandırıcı zaman aşımı hükümleri saklı kalmak kaydıyla 766 sayılı Tapulama Kanununun 38. maddesi gereğince hazine adına tespit ve tescil edilecek arazi,
4- Kamu hizmetlerinde kullanılmakta iken sonradan tahsisi kaldırılan Devlete ait araz,
5- Mahalli İdarelerin yararlanmasına bırakılmış veya bu idarelere tahsis edilmiş olan mer’a, yaylak ve kışlaklar,
6- Hazinece, özel kanunlarla bedelsiz olarak Belediyelere devredilen araziden imar planlarına göre ihtiyaçtan fazla olduğu, Toprak ve Tarım Reformu Müsteşarlığınca ilgili bakanlıkların görüşü alınarak tespit edilecek arazi parçaları,
7- Kesinleşen Orman Tahdit Harita ve tutanakların dışında bırakılan yabani meyvelik , fundalık, makilik ve benzeri arazi ile özel kanununa göre orman tanımına girmeyen arazi,
8- Göllerin ve bataklıkların kuruması veya kurutulması, nehirlerin mecra ve seviye değiştirilmesi göl ve deniz kıyılarının dolması veya doldurulması ile meydana gelen ve gelecek olan arazi,
9- İskan Kanunlarına göre başka yere karşılıksız yerleştirilenlerin terk ettikleri arazinin tamamı,
Sözü geçen 19. maddenin 2 numaralı bendi hükmüne göre, toprak ve Tarım Reformu Müsteşarlığının emrine geçecek arazide, 28/Aralık/1960 tarih ve 189 sayılı kanun hükümleri saklı tutulmuştur. Ve bunların satılması istenilen taşınmazmalın tarım arazisi olarak kullanılmak istenilmesi halinde, Müsteşarlık emrine tahsisi ön görülmüştür.
19. maddenin 7 numaralı bendi uyarınca Toprak ve Tarım Reformu Müsteşarlığınca emrine geçmesi kabul edilmiş araziden emek ve masraf ihtiyar edilerek ıslah ve ihya edilenler üzerinde kazanılmış olan haklar ile 8 numaralı bend hükmünde belirtilen arazi üzerinde kanunları uyarınca kazanılmış olan haklar saklı tutulmuştur.
Kadastro yapılmış yerlerde 2613 sayılı kanunun 22. maddesinin (H) fıkrası uyarınca Hazine adına tespit ve tescil edilmiş bulunan tarım arazisi ile mirasçı bırakmadan ölenlerden ve gaipliklerine karar verilenlerden Hazineye kalan tarım arazisinden kamu hizmetinde kullanılmak üzere tahsis edilmemiş olanların da bu maddece kapsamında sayılması gerekmektedir.
19. maddede belirtilmesi yapılmış bulunan araziden birinci bendekiler arazinin kamulaştırılmasıyla;
2,5 ve 7 numaralı bendekiler 1757 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesiyle 19/07/1973 -6 numaralı bendeki arazi tespit ve tescil edildiğinde 8 numaralı bendeki arazi meydana geldiğinde 3 ve 9 numaralı bendekiler Hazine adına tescil edildiğinde ve 4 numaralı bendeki arazide kamu hizmetlerine yapılan tahsisi kaldırıldığında Toprak ve tarım Reformu Müsteşarlığı emrine geçecektir. (Md.20)
Toprak ve Tarım Reformu Müsteşarlığı emrine geçen arazi topraksız olan veya yeter toprağı bulunmayan çiftçi ailelerine dağıtılabileceği gibi bu konudaki amaçların ve 1306 sayılı kanuna göre yapılacak iskan ve projelerinin gerçekleştirilmesini sağlamak için tahsis edilebileceği ve kamulaştırılacak olanlar dışında kalan araziden Toprak ve Tarım Reformu amaçlarında kullanılmasında gerek görülmeyenler, ilgili kuruluşun başvurması halinde, Toprak ve Tarım Reformu Müsteşarlığı izni ile kamu hizmetlerinde veya özel kanunlarla kendilerine verilen görev ve yetkiler içinde kullanılmak üzere devlet kuruluşlarına tahsis edilebilecektir. (Md:21)
Bu uygulamada şartların mevcut olup olmadığı ve ihtiyaçların lüzumu derecesi Toprak ve Tarım Reformu Müsteşarlığınca takdir edilecektir.
Kanunun 23. maddesi, Toprak ve Tarım Reformu Müsteşarlığı emrine geçen arazinin kanunda nitelenen amaçlar dışında kullanılmak üzere gerçek ve tüzel kişilere satılmasını ve kiralanmasını yasaklamıştır. (Md:23)
Ancak; Toprak ve tarım Reformu Müsteşarlığı, 1757 sayılı kanun uyarınca emrine geçen araziyi,
a) Milli savunma ihtiyaçlarının karşılanması,
b) Ülkenin ekonomik, sosyal, teknik gelişmesi,
c) Yeni iskan alanlarının sağlanması,
d) Kıyıların korunması ve turizm amaçları,
İçin Bakanlar Kurulu kararı ile Hazinenin tasarrufuna bırakılabilir.
Ayrıca köy içinde bulunup konut kurmaya elverişli arsa durumundaki yerlerin köy ihtiyar kurulunun konut yerine ihtiyaç göstermesi üzerine konut yerine ihtiyacı olan gerçek kişilere satışına müsteşarlık yetkili bulunmaktadır.
1757 sayılı kanunun getirdiği önemli hükümlerden biriside Toprak ve Tarım Reformu Müsteşarlığı emrine geçen arazi üzerinde kazandırıcı zamanaşımı hükümlerinin işlemeyeceğidir.
Ancak, arazinin müsteşarlık emrine geçmesinden önce kazandırıcı zaman aşımı şartlarını tamamlamış olanların hakları saklı tutulmuştur.
Diğer taraftan Toprak ve tarım Reformu Müsteşarlığına, gerekli ve zorunlu görülen hallerde, gerçek ve tüzel kişilerle anlaşma halinde bulunanlara ait araziyi aynı değer ve nitelikteki emrine geçen arazi ile değiştirme yetkisi tanınmıştır. (MD: 25)
Bu yolda vuku bulacak istemlerin öncelikle yerine getirilmesi lazımdır.
IV- Kamulaştırma :
Bu bölümde kamulaştırılacak taşınmaz malların, nitelik ve nicelikleri, sahiplerine bırakılacak toprak miktarı ve hesaplanması müşterek mülkiyete payın kamulaştırılması ve toprağın bölüştürülmesi iştirak halindeki mülkiyetin müşterek mülkiyete çevrilmesi sahibine bırakılacak toprağın seçimi toprak sahibinin başvurması üzerine kamulaştırma, kamu yararı kararı, kamulaştırma karşılığının saptanması ve ödenmesi, kamulaştırma kararı, kamulaştırma kararının bildirimi, el koyma ve tescil, kamulaştırmanın iptali, reform bölgesi dışında kamulaştırma işlemleri ile ilintili hususlar düzenlenmiştir. (Md: 26-48)
Toprak ve tarım Reformu amacı ile yapılan kamulaştırmalarda bu kanuna aykırı olmayan genel hükümlerin uygulanacağı kabul edilmiştir. (Md:48)
Kanunun bu yönde idaremizi de ilgilendiren ve özellik arz eden hükümleri aşağıda açıklanmıştır.
1757 sayılı kanunun 13. maddesine göre Toprak ve Tarım Reformu bölgesinin belirtilip yayınlanması yapılacak kamulaştırmalar için “kamu yararı kararı” sayılmıştır. (Md:34)
Bu nedenle 6830 sayılı yasanın 5 ve 6 maddelerinde yer alan kamu yararı kararının onaylanmasının aranmasına gerek kalmamıştır.
Bu kanuna göre yapılacak kamulaştırmalarda kamulaştırma kararını Toprak ve Tarım Reformu Müsteşarlığı verecektir. (Md:37)
Müsteşarlıkça kamulaştırmasına karar verilen taşınmaz malın sınırlarını, yüzölçümünü, niteliklerini ve takdir edilen karşılıklarını (Kamulaştırma bedelini) gösteren harita cetvel, kroki ve tutanak örnekleri Toprak ve tarım Reformu Bölge Başkanlığınca taşınmaz malın kaydına şerh verilmek üzere ilgili tapu dairesine gönderilecektir. Bu evrakın alındığı gün saat ve dakika işaretlenip yevmiyeye işlendikten sonra ilgili taşınmazmalın kütük sahifesinin beyanlar hanesine (Toprak ve tarım Reformu Müsteşarlığınca kamulaştırıldığı) belirtilecektir. (Md.38) Toprak ve tarım Reformu için kamulaştırılan taşınmaz malların mülkiyeti, medeni kanunun 633. maddesi gereğince tescilden önce Hazineye geçmiş ve malik ile diğer hak sahiplerinin hakkı kamulaştırma bedeline dönüşeceğinden malik veya kanuni ve akdi halefleri tarafından vuku bulacak her türlü tasarrufi işlem talepleri yerine getirilmeyeceği gibi tedbir, ihtiyati haciz ve haciz vaz’ı yolunda yapılacak işlemlerde yerine getirilmeyecektir. Bu gibi istemler nedeni belirtilmek suretiyle reddolunacaktır. Zaten aksine davranış 6830 sayılı kanunun 32. maddesiyle yasaklanmış bulunduğundan sorumluluğu doğuracak uygulamadan kesinlikle kaçınılacaktır.
Kamulaştırma işleri tamamlanan ve kamulaştırma karşılığında peşin ödenmesi gereken kısmı hak sahipleri adına T.C. Ziraat Bankasına ve bulunmayan yerlerde malsandıklarına yatırılarak el konan taşınmaz mallar Toprak ve Tarım Reformu Bölge Başkanlığının istemi üzerine Hazine adına tescil edilecektir. (Md:44)
Toprak ve tarım Reformunun amaçlanan ilkelerinin geciktirilmeden sağlanması için, idare namına el koyma ve tescil hususunda genel hükümleri ihtiva eden 6830 sayılı kanunun 16-19 maddeleri dışında yeni hüküm getirmiş ve tescil için bölge başkanlığının istemini yeterli görmüştür.
Buna karşılık maliklere kamulaştırma karanının 38. maddede açıklanan esaslar dairesinde kendilerine bildirildiği tarihten itibaren 30 gün içinde kamulaştırma işlemlerine ve ödenecek karşılığa karşı doğruca görevli mahkemede dava açmaları hakkı tanınmış (Md: 39) ve yargılama sonunda kamulaştırma kararının iptaline karar verilip de kararının kesinleştiği tarihte toprak henüz dağıtılmamış veya bu kanunda saptanan diğer amaçların gerçekleştirilmesi için bir kamu hizmetine tahsis edilmemiş ise kendilerine geri verilmesi dağıtılmış veya bir kamu hizmetine tahsis edilmiş ise kamulaştırma karşılığının peşin ödenmesi, istendiği ve bulunduğu takdirde eş değerde başka toprak verilmesi kabul edilmiştir. (Md:45)
Kamulaştırmadan sonra veya kamulaştırma yapılmadan bırakılacak toprak miktarı :
Aile Başkanlığına ve aile sayılan kişilere arazilerin sulu ise tablo 1 (toprak endeksi 50 ve katı sayı 1 için) de sayılan ilçeler ki, bunların sınırları içindeki her yere uygulanır bu da 300 dekar ile 1000 dekar arasında değişen miktarda bırakılacak olan arazidir.
Arazileri kuru ise tablo 2 ( toprak endeksi 50 ve kat sayı: 1 için) de sayılan ilçeler ki bunların sınırları içindeki her yere uygulanır bu da 475 dekar ile 2000 dekar arasında değişen miktarda bırakılan arazidir.
Yalnız tablo: 1 ve 2 de isimleri bulunmayan ilçelerin hangi katagoriye gireceği ve normları ne olacağı yönetmelikte Müsteşarlıkça saptanacaktır. (Md:28/6)
Örnek işletme sahiplerine 1 ve 2 numaralı tabloda gösterilen miktarların bir katı daha fazla arazi bırakılabilecektir.
Aynı zamanda çiftlikten başka bir meslekle de iştigal eden ailelere ve aile sayılan kişilere (ayrıcalıklar saklı kalmak şartiyle) sulu arazide tablo: 1 de belirtilen miktarda, kuru arazide tablo:2 de belirtilen miktarda arazi bırakılacaktır.
Bu duruma göre kamulaştırılması yapılıp Hazine adına tescil edilen ve sonra sahibine bırakılacak toprak miktarının kütüğün veya zabıt defterinin yüzölçümü hanesine miktarın yazılmasında yukarıdaki esaslara göre ve tablolarla kontrolü sağlandıktan sonra Müsteşarlığın istemindeki miktarla aynı geldiği görüldükten sonra işlem yapılacaktır. Tablo 1,2,3,4,5 için kanunun arkasına eklenen 1 ila 11. sahifelere bakılmalıdır. (Md: 28)
Müşterek Mülkiyette payın kamulaştırılması ve toprağın bölüştürülmesi :
Müşterek mülkiyet olarak, birden çok kimsenin malik bulunduğu toprağın tümünün kamulaştırılmasına lüzum görülmeyen durumlarda ilgili paydaşın tamamı veya bir kısmı kamulaştırılabilir.
Bu suretle kamulaştırılan veya payı mülkiyette başka nedenlerle Hazinenin daha önce sahibi bulunduğu toprakta Hazine payına düşen yer, ilgili paydaşlar tarafından Toprak ve Tarım Reformu Bölge Başkanlığının bu konuda konudaki yazılı isteminden itibaren iki ay içinde aynen bölüştürülerek ayrılır.
Paydaşların bulunmaması veya paydaşların uyuşamaması hallerinde bölüştürmeyi Toprak ve Tarım Reformu Bölge Başkanlığı yapar ve her ilgili paydaşa bölüşme neticesinde meydana gelen parsel durumunu bildirir Bu bildirme günüden itibaren 30 gün içinde paydaşlar görevli Mahkemeye baş vurarak bölüştürmeye karşı dava açabilir. Mahkeme üç ay içinde karar vermekle yükümlüdür. Parsellerin tapuya tescili, bölüştürmeyi yapan Bölge Başkanlığının göndereceği evrakı müsbiteye veya kesinleşmiş Mahkeme ilamına göre yapılır. (Md:30)
İştirak halinde mülkiyetin müşterek mülkiyete çevrilmesi :
Toprak ve Tarım Reformu Bölgesinde uygulamaya geçileceğinin duyurulmasından başlayarak 1 ay içinde mirasçılar tapuda adlarına intikal işlemini yaptırmak zorunluluğu ile yükümlüdürler.
Mirasçılardan biri veya birkaçı mirasçıların ve hisse paylarının saptanmasını ve iştirak halindeki mülkiyetin müşterek mülkiyete çevrilmesini yani paylarının belli edilmesini görevli mahkemeden isteyebilirler.
Miras bırakanın ölümü tarihine göre veraset belgesi aranılması gerek olmayan durumlarda intikal işlemi bu 04.10.1926 tarihinden önce ki ölümlerde söz konusudur. İlgililerine köy veya mahalle ihtiyar kurulundan aranılacak belgeye dayanılarak tapu dairelerince yapılır.
İlgililerin süresi içinde yaptırmadıkları bu işlemleri Toprak ve tarım Reformu Bölge Başkanlığı Mahkemeden veya ölü tarihine göre 04/Ekim/1926 tarihinden önceki ölümlerde köy veyahut mahalle ihtiyar kurulundan alınacak belgeye dayanan istemi ile Tapu Daireleri tarafından işlem yapılır.
Tapulama bölgesinde tapu kütükleri tapuya devredilinceye kadar tapu dairelerine düşen bu görev Tapulama Müdürlüğü tarafından da yerine getirilir.
Arazi ile üstündeki (muhdesatın) ağaçların mülkiyetinin ayrı kişilere ait bulunması halinde Toprak ve tarım Reformu Bölge Başkanlığı, ilgililerden bu ikili mülkiyeti iki ay içinde anlaşma yoluyla tek yönde birleştirilmesini ister.
İlgililer iki mülkiyetin tek yönde birleştirilmesini, tanınan süre içinde gerçekleştiremedikleri takdirde maliklerden biri veya Toprak ve tarım Reformu Bölge Başkanlığı, ikili mülkiyetin tek yönde birleştirilmesin genel hükümlere göre mahkemeden talep edebilir. Mahkeme üç ay içinde karara bağlar ve tapuca verilen kesinleşmiş ilama göre hemen işlem yerine getirilebilir.
V- Toprak Dağılımı :
Dağıtımda toprak aile başkanlarına verilir. Aile ve aile başkanının tanımı madde 5 de yapılmıştır. Aile: Bu kanunun uygulamasında karı ve koca ve varsa reşit olmayan füruğ ile reşit olup ta evli olmayan ve ailesi başkanı ile birlikte oturan füruğa denir.
Çiftçi ailesi çiftlik işlerini sürekli ve doğrudan doğruya yapana denir. Aile Başkanı aileden kocaya, yoksa karıya denir. Aile dışında kalmayı üstün tuttukları bölge başkanlığınca saptanan reşit füruğlardan erkek olanlar ile aile sayılan kişilerden vesayet altında olmayan erkeklere toprak verilir. Ve tapuda tescil bunlar adına yapılır. )Md:49)
Tüzel kişiler hiçbir suretle toprak dağıtımından yararlanamaz ve bunlar adına tapu idarelerince tescil yapılamaz, yararlanmadan Türk vatandaşları istifade eder. Yabancılar adına da toprak dağıtımı yapılamayacağına göre onlar adına da tescil yapılması söz konusu değildir. (Md: 50)
Başka bölgelerde 1757 sayılı kanun hükümlerine göre topraklandırılacak tarımsal iskana tabi tutulanların eski yerlerindeki arazileri Toprak ve tarım Reformu Müsteşarlığının emrine geçer ve başkaca bir hükme hacet kalmaksızın Toprak ve Tarım Reformu Bölge Başkanlığının istemi üzerine Hazine adına tescil edilir. (Md:56)
1757 sayılı kanun hükümlerine göre dağıtımdan yararlanarak toprağın mülkiyetini iktisap edenler, adlarına Tapu Siciline yapılacak tescille birlikte toprak ile üzerindeki yapı ve tesislerin karşılığını Toprak ve Tarım Reformu Müsteşarlığına 58. madde hükümlerine göre borçlanırlar.
Tarımsal yerleşime (tarımsal iskana) tabu tutulanlar ayrıca kendileri için yaptırılan veya satın alınan konutlar ile kendileri için kurulmuş olan işletmenin gerektirdiği diğer yapı ve tesislerin karşılığını Toprak ve tarım Reformu Müsteşarlığına keza borçlanırlar. Borçlar 25 yılda ve 25 taksitte faizsiz olarak ödenir. (Md.58)
Dağıtımda verilecek toprak miktarı :
Toprak dağıtımından yararlanacak aile başkanına ve aile sayılan kişilere 54. maddede belirtilen esaslar dahilinde yeter gelir sağlanacak miktarda toprak verilir. Toprak ve Tarım Reformu Bölge Başkanlığınca tespit edilir.
VI- Dağıtılan ve sahibine bırakılan topraklara ilişkin hükümleri:
Dağıtılan toprak ile varsa yapı veya tesislerin mülkiyete bunların hak sahiplerine teslimi tarihinden itibaren hesaplanacak 3 yıllık deneme süresi sonunda, Toprak ve tarım Reformu Bölge Başkanlığının istemi üzerine toprak verilen adına tapuya tescil ile kazanılır. (Md:60)
Toprak ve Tarım Reformu Bölge Başkanlığı, 19. madde gereğince Toprak ve Tarım Reformu Müsteşarlığı emrine geçen topraklarla 57. madde uyarınca kurulacak örnek köylerde dağıtımı yapılmış olanların kendilerine dağıtılanlar adına tescili isteminde bulunduğunda, istem yazısına eklenecek dağıtım defteri veya cetveli ve haritalarına ve 58. madde esasları dairesinde saptanan borçlanma ile ilintili belgelere dayanılarak hem dağıtılan adına tescil hem de Toprak ve Tarım Reformu Müsteşarlığı namına borç miktarı üzerinden 25 yıl süre ile kanuni ipotek tesis olunacaktır.
Toprak ve Tarım Reformu ile amaçlanan ilkelerinin sürekliliğini ve prensipleri sağlamak yönünden dağıtılan ve sahibine bırakılan topraklar için kayıtlamalar öngörülmüştür. Buna göre;
1- Dağıtım konusu olan topraklar ile tarımsal yerleşimde sağlanan taşınmaz malların, Toprak ve Tarım Reformu Müsteşarlığının izni olmaksızın devir edilemeyeceği veya ayni hakla kayıtlanamıyacağı hususu hak sahipleri adına tescili yapılırken tapu sicil kütüğünün sayfasının şerhler sütununda şerh edilecektir. (Md:61/1)
Örnek : 1757 sayılı kanunun 61. maddesine göre devir yapılamaz ve ayni haklar kayıtlanamaz) Y…….. Tarih …….
2- Yeter toprağı bulunmayanlardan toprak verilenlerin dağıtımından önce kendilerinin ve ailesi üyelerinin tasarrufları altındaki toprak ile varsa yapı ve tesisleri ve bunlara sağlanan ayni krediler hakkında da dağıtılan topraklarla ilintili kayıtlamaya tabu tutulduğundan, bunların kütük sahifeleri sütununa 1. fıkradaki gibi şerh verilecektir. Ancak, bölgenin Toprak ve tarım Reformu Bölgesi olarak belirtilmesinden önce, üçüncü kişiler adına kurulmuş ayni haklar ve konulan hacizler saklı tutulduğundan bunlar ilgili kütük sahifelerinde aynen muhafaza edilecektir. (Md:61/3)
3- Toprak ve Tarım Reformu örgütü ve Kooperatifleriyle öteki kamu tüzel kişileri tarafından sağlanan ayni krediler ve verilen araçlar başkasına devir ve temlik edilemez ve bunların devir ve temliki vaad olunamaz. (Satış vaadi) Kamu yararı dışında bunlar üzerinde üçüncü şahıslar lehine ayni hak kurulamaz ve bu mallar gerçek ve tüzel kişilerin alacakları için haciz olunamaz. (Md:61/2)
Dağıtılan toprak ile varsa ve tesislerden Toprak ve Tarım Reformu örgütü ve kooperatifleriyle diğer kamu tüzel kişileri tarafından sağlanan kredilerden doğan borçların tamamen ödenmiş veya ödenmeleri yeter teminata bağlanmış olan durumlarda, Toprak ve tarım Reformu Müsteşarlığının izni ve işletme bütünlüğünün bozulmaması kaydıyla bu maddede kayıtlanan temliki tasarruflar müsteşarlığın izin belgesine istinaden yapılabilir. (Md:61/4)
Bırakılan Toprak üzerindeki kayıtlamalar:
1757 sayılı Toprak ve Tarım Reformu kanununun 28. maddesinde belirtilen miktara kadar toprağı olan ve kendilerine bu miktar toprak bırakılanlar, topraklarının tamamını veya 54 maddeye göre saptanan miktarı aşan parçalarını, sahip oldukları ve bu suretle sahip olacakları toplam toprak miktarı 28. maddede belirtilen miktarı aşmayan kişilere devir ve temlik edebilirler.
Bunun dışındaki devir ve temlikler Toprak ve Tarım Reformu Müsteşarlığının iznine bağlıdır. (Md:62)
Bu hükme göre kendisine norm içinde toprak bırakılmış olanlarla, 28. maddede saptanan miktar kadar toprağı olanlar bu toprakları veya 54. maddede belirtilen miktarı aşan kısmını Toprak ve Tarım Reformu Müsteşarlığının iznini almadan devir ve temlik edebilmeli için,
a) 28. madde ve bu madde gereğince düzenlenecek yönetmelikteki miktarı (Normu) geçmediği için kendisine bırakılmış olanlar ile, bu miktarda toprağı olanlar.
Sahip bulundukları topraklarının tamamını,
b) 54. maddedeki hükümlere göre (kendisine ve ailesine toprak verilecek olsaydı) ne miktar toprak dağıtılacak idiyse bu miktarı aşan kısmını,
Devir ve temlik edebileceklerdir.
Ancak yukarıdaki fıkralara göre devir temlik sonucunda alınacak toprak miktarı ile evvelce sahip olduğu toprak miktarı toplamının 28. maddede saptanılan belli miktarı geçmeyecek alanlara yapılabilecektir.
Taksim ve ifraz yasağı:
Dağıtılan (Md:54) veya sahibine bırakılan (Md:28) topraklarla arazi toplulaştırılması sonucu tahsisi yapılan parseller, hükmen veya rızaen taksim edilemeyecek veya ifraz işlemlerine konu olmayacaktır.
Ne var ki, uygulama bölgesi için saptanan ve 54. maddede gösterilen miktarlara altına düşmemek şartıyla yukarıdaki fıkrada sözü edilen toprakların taksim veya ifrazı yapılabilecektir. (Md:63,101,210,68,69,28,54)
Burada önemli olan husus ifraz veya taksim yahut ifrazen taksim için istemde bulunanların durumlarının saptanmasıdır. Bir çiftçi ve ailesine verilecek toprak miktarı 54 üncü madde ile bu maddeye dayanılarak çıkarılacak yönetmelikte verilecek birim ve verilere taşınmaz malın bulunduğu bölgeye sulu ve kuru oluşuna göre kanuna ekli 3 ve 4 sayılı tablolardaki oranlara göre 5 sayılı tablodaki endekse göre bulunması lazımdır. Taksim ve ifrazen taksime konu olabilmesi için arazinin 28. maddeye göre bırakılmış veya arazi toplulaştırılması sonunda tahsis edilmiş, bırakılan ve tahsis edilen arazinin ya 2 ve daha çok sayıda kişinin ortak mali veya birden çok kişiye miras olarak kalmış bulunması lazımdır. İfraza konu olabilmeli ise 54. maddeye göre saptanacak miktarı aşan parçaların 62. madde uyarınca yapılacak satışın yahut savunma ve ulaşım gibi kamu yararı için bir kısmının kamulaştırılmasının gerekli ve zorunlu olmasına bağlıdır.
Dağıtılan Toprağın Geri Alınması ve Bırakılan Toprağın Kamulaştırılması :
Kendilerine toprak verilen veya bırakılanlar ve 89. madde gereğince yapılan toplulaştırma sonucu tahsis yapılanlar, topraklarını 128. maddede kiracılık ve ortakçılıkla işletebilmek için kabul edilen haller dışında, bu kanunun öngördüğü biçimde işletmekle yükümlüdürler.
Bu şekilde işletilmeyin veya terk edilen toprak, dağıtım yoluyla verilmiş ise bu kanun hükümlerine göre kamulaştırılacaktır. (Md:64 ve 211)
Dağıtılan toprak, Toprak ve tarım Reformu Bölge Başkanlığının veya bölge başkanlığı o bölgeden kaldırılmış ise, Tarım Bakanlığının mahalli örgütünün önerisi üzerine Toprak ve tarım Reformu Müsteşarlığınca geri alınmasına karar verilecektir.
İtiraz edilmediğinden veya yapılan itiraz mahkemece yerinde görülmediğinden kesinleşen geri alma kararı üzerine Tapu Sicilinde dağıtılan adına tescilli toprak, Toprak ve tarım Reformu Müsteşarlığının istemi üzerine kaydı tapu dairesince Hazine adına düzeltilecektir. (Md:66,211)
Dağıtılan Toprağın Geri verilmesi :
Kendisine bu kanun uyarınca dağıtılan toprağı herhangi bir özür nedeniyle işletemeyen kişi, geri alınmasını Müsteşarlıktan isteyebilecektir. Şayet toprak geri alınma isteminde bulunan adına tescil edilmiş bulunuyorsa 66. madde gereğince müsteşarlığın istem ve bildirişi üzerine sicil kaydı Hazine adına düzeltilecektir. (Md: 67,211)
Dağıtıma tabu miktara kadar olan Topraklarda Mirasçıların Tasarrufu :
Toprak ve Tarım Reformu Bölgeleri ile bu kanun uyarınca arazi toplulaştırılması yapılan bölgelerde 54. maddede gösterilen miktarları aşmaya toprağı bulunan çiftçilerin ölümü halinde, -tarımla ilgili olmayanlar hariç- sahibi bulundukları toprak ile varsa üzerindeki tarımsal yapı ve tesisler, işletme araç ve gereçleri ile bütün sayıldıklarından mirasçılar arasında hiçbir şekilde taksim edilemeyecektir.
Mirasçılar, mirasın açılmasından itibaren (Mülga K. 577) en geç altı ay içinde kendilerine intikal eden ve yukarıda sözü edilen taşınmaz malları bu kanuna göre toprak dağıtımından yararlanılabilecek mirasçılardan birisine devir ve temlik ederek miras ortaklığına son vermekle zorunlu tutulmuşlardır. Altı aylık süre içerisinde bu gereği yerine getirmedikleri takdirde, dağıtım yolu ile verilen toprak ve diğer mallar kanununun 66. maddesinin hükümlerine göre geri alınır. 28. madde uyarınca bırakılan ve 99. madde gereğince toplulaştırma sonucu tahsis ve tescili yapılmış olan topraklar bu kanun esasları dairesinde kamulaştırılır. (Md: 68,101)
Geri alınan ve kamulaştırılan topraklarla tarımsal yapı ve tesisler Toprak ve tarım Reformu Müsteşarlığının veya yetkili kılacağı bölge başkanlığının yahut görevlendirilecek mahalli örgüt istemi ile Hazine namına tescil olunacağı gibi bu kanun esasları dairesinde toprak isteminde bulunanlardan kanun gereğince birisine tahsis ve temlik edilmesi halinde namına tescil edilir.
Bırakılan Miktara kadar Olan Topraklarda Mirasçıların Tasarrufu :
Toprak ve tarım Reformu Bölgelerinde 28. maddede gösterilen miktara kadar toprağı olan veya kendilerine bu miktarda toprak bırakılan ve arazi toplulaştırılması yapılan yerlerde tahsis ve tescili yapılan toprak miktarı 28. maddede gösterilen miktarı aşmayan çiftçilerin ölümü halinde; Mirasçıları 54. madde de gösterilen miktardan az olmamak üzere bu çeşit toprakları aralarında aynen veya ifrazen taksim ederek yahut bu kanuna göre toprak dağıtımından yararlanabilecek olan mirasçılara devir veya temlik ederek miras ortaklığına son verebileceklerdir.
VII- Toprak ve Tarım Reformu Kooperatifleri :
Toprak ve Tarım Reformu Bölgelerinde tarımsal işletmelerin tek başlarına yapılamayacağı hallerde veya birlikte yapılmasında fayda bulunan işlerde, üretimin arttırılmasını değerlendirilmesini ve pazarlanmasını sağlamak ve böylece toprak ve tarım Reformunun gerçekleştirilmesi ve yardımcı olmak amacıyla haksız Toprak ve tarım Reformu Kooperatiflerinin kurulması kabul edilmiştir.
Sözü edilen kooperatifler, ilgili maddelerde değinilen yönetmeliklerde de açıklanacak olan hak ve yetkilere sahip olacaktır.
Kooperatifler yönünden idaremizi ilgilendiren hususlar aşağıda özetlenmiştir.
1- Bu kanun gereği olarak kurulacak kooperatifler çalışmalarının ger7ektirdiği taşınmaz malları edinme veya kiralama olanağına sahiptirler.
2- Kooperatif ortaklarının kredi ihtiyaçlarının karşılamakla yükümlü olduklarından (Md:71/e), açılacak krediye karşılık ortağın taşınmaz malları üzerinde ipotek tesis ve tescil ettirebilecektir. T.C. Ziraat Bankası lehine tesis edilen zirai ipoteklerde olduğu gibi köy ihtiyar kurulları veya noterler tarafından onanan yüklemine dayanan kooperatifin yazılı istemi üzerine resmi senet (sözleşme) düzenlenmeden gösterilecek borç miktarına göre yapılacaktır. İpoteğin kaldırılması (terkini içinde kooperatifin istemi ile yetinilecektir.) (Md:85)
3- Kooperatifleri, keza organları ile resmi dairelerde ve üçüncü kişilere karşı kimlerin temsil edeceği, Toprak ve Tarım Reformu Müsteşarlığınca, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde çıkarılacak yönetmelikte belirleneceğinden, 2644 sayılı kanunun 2. maddesi gereğince ibrazı gerekli belgenin yönetmelikte belirlenen mercide alınmış olması aranılacaktır. (Md: 86 ve 229)
4- Kooperatiflere, 1581 sayılı kanunun 19. maddesi ile Tarım Kredi Kooperatiflerine ve üst kuruluşlarına tanınmış bulunan vergi, harç ve resmi bağışıklığı tanınmıştır.
Bu nedenle bu örgütlerin edinecekleri taşınmaz malların tapuya tescillerinde harç ve emlak alım vergisi alınmayacağı gibi kiralayacakları yerlerle ilintili sözleşmeleri tapu siciline şerhindende harç alınmayacaktır. (Md: 83)
VII- Arazi Toplulaştırılması :
Arazi toplulaştırılmasının Amacı: Toprakların, üretim tekniğinin ekonomik olarak uygulanmasını, toprak muhafaza ve rızai sulama tedbirlerinin alınmasını güçleştirecek derecede parçalanmış dağılmış ve şekillerinin bozulmuş olduğu hallerde, arazi parçalarını imkan ölçüsünde az sayıda veya tek parça halinde birleştirmek ve şekillerini düzeltmek suretiyle parsellere gerekli değişikliklerin yapılmasıdır.
Toplulaştırma, tapulaması yapılmış yerlerde uygulanacaktır. Şu kadar ki toplulaştırma alanının tapulama ve kadastrosu yapılmamış ise bu yerlerin tapulaması Toprak ve tarım Reformu giriş başlıklı bölümün 12 ve 17. maddelerle ilgili kısmında açıklanan esaslar dairesinde öncelikle yapılacaktır. Tapulama yapılırken Devlete, kamu ve özel hukuk tüzel kişilerine ve gerçek kişilere ait topraklardaki girintili ve çıkıntılı olan sınırlar küçük ve dağınık topraklar, ilgililerin muvafakatı ile değiştirilebilecek veya birleştirilebilecektir. Durum, tapulama tutanağında kısaca açıklanıp, belirtilerek değiştirilmiş veya birleştirilmiş biçime göre tespit olunacaktır. (Md: 92 ve 2613 sayılı K.21)
Toplulaştırma isteğe bağlı olarak (toplulaştırılacak toprakların malik ve paydaşlarının tümünü veya yarısından çoğuna malik ve sayıca yarısını teşkil eden toprak sahibi çiftçilerinin (MK.678) muvafakatı ile (1757 sayılı kanunun 88. maddesi) veya Toprak ve Tarım Reformu Bölgelerinde 87 nci madde de açıklanan amacı gerçekleştirmenin zorunlu bulunduğu hallerde Toprak ve tarım Reformu Müsteşarlığının önerisi ve Bakanlar Kurulunun Kararı ile toprak maliklerinin muvafakatları aranmaksızın toplulaştırma yapılabilecektir. (Md.89)
Bağ-Zeytinlik, fundalık, antep fıstığı, çay plantasyonu ve benzerleri ile meyve bahçeleri, kavaklık ve okolüptüslük olarak kullanılan tarım arazileri de kendi aralarında ayrıca toplulaştırmaya tabi tutulacaktır.
Toplulaştırma alanındaki arazi ile üstündeki ağaçların mülkiyetinin ayrı kişilere ait bulunması halinde, Toprak ve Tarım Reformu Başkanlığınca ilgililerden en geç iki ay içinde anlaşma yolu ile ikili mülkiyetin tek yönde birleştirilmesini istenecektir. İlgililer, tanınan süre içerisinde bunu gerçekleştirmedikleri takdirde, maliklerden biri veya Toprak ve Tarım Reformu Bölge Başkanlığı, ikili mülkiyetin tek yönde birleştirilmesini mahkemeden isteyebilecektir. (Md:90)
Toplulaştırma yapılmasına karar verilen yerlerde toplulaştırma alanında bulunan kişilere ait toprakların kütük sahifelerinin beyanlar hanesine, Toprak ve Tarım Reformu Bölge Başkanlığının bildirisi üzerine toplulaştırma alanına girdiği kayıt edilir. (T.S.TMd. 88)
Kayıt tarihinden başlayarak projeye uygulamasının sona erdiği tarihe kadar proje sahasındaki taşınmaz mallar üzerindeki her türlü rızai devir ve temlik, ifraz ve taksim işlemleri durur. Ne var ki, bu kısıtlama süresi üç yılı geçemiyecek ve bir kimse proje alanında sahip olduğu arazinin tümünü toplu halde üçüncü bir kişiye devir ve temlik edebilecektir.
Proje uygulamasını aksatmayacak veya toplulaştırmayı kolaylaştıracak tasarruflara Toprak ve tarım Reformu Müsteşarlığınca izin verilebilir.
Yukarıda açıklanan biçimlerde toplulaştırma alanına girdiği tapu kütük sahifesinde belirtilen toprağı devralan veya üzerinde bir hak edinen kişi, eski hak sahibinin yükümlülüklerini (mükellefiyetleri) ayrıca muvafakatı aranmaksızın aynen kabul etmiş sayılır.(Md: 93)
Proje uygulaması sonunda arazileri toplulaştıranlara tahsis edilen yeni parseller Toprak ve tarım Reformu Bölge Başkanlığının istemine ve tevdi edilecek plan belgelere dayanılarak ilgili tapu sicil muhafızlığınca adlarına tescil ve eski kütük sahifeleri re’sen kapatılacak ve kapatılan sayfelerde kayıtlı ayni ve şahsi haklar ve hacizler toprak sahibinin yeni parsellerinin tescil olunduğu kütük sahifelerine aynen aktarılacaktır. (Md:99 ve 102)
Proje kesinleştikten sonra araziye uygulanacaktır. Bu uygulama sonucu meydana gelen yeni durumun rolöve ölçümleri ilgili kuruluşların yardımı ile idaremizce yapılacaktır. Yukarıdaki işlemlerden hiçbir vergi, harç ve resim alınmayacaktır. (Md: 99)
Toprak Bütünlüğünün korunması :
Toplulaştırma sonucunda tahsis olunan parseller, ikinci fıkra hükmü saklı kalmak üzere rızaen veya hükmen taksim edilemez veya ifraz işlemlerine konu olamaz.
(Parsellerin rızaen veya hükmen taksimi veya ifrazı hakkında 63. maddede, toprak sahibinin ölümü halinde, toprağın mirasçılara geçişi ve onların tasarruf hususunda 68 ve 69. maddelerle ilintili olarak (yukarıda dağıtılan ve sahibine bırakılan topraklara ilişkin hükümler başlığını taşıyan kısımda açıklama yapıldığından burada tekrar açıklanmamıştır.)
Toprak ve Tarım Reformu Bölgesi Dışında Toplulaştırma :
Toprak ve Tarım Reformu Müsteşarlığının önerisi üzerine Bakanlar Kurulunca verilecek kararla, Toprak ve Tarım Reformu Bölgesi dışında da bu kanun hükümleri dairesinde toplulaştırma yapılabilecektir. Ancak, Toprak ve tarım Reformu Müsteşarlığına verilmiş olan görevler ve tanınmış olan yetkiler Toprak Su Genel Müdürlüğünce yerine getirileceğinden; istemi halinde sicil kayıtlarının beyanlarına belirtme yapılabileceği gibi yaptığı tahsise uyularak gerekli tescil işlemleri de yerine getirilecektir. (Md:103)
IX- Devlet Sulama Şebekelerinde Toprak ve Tarım Reformunun Uygulanması :
Devlet Sulama Şebekesinin Tanımı:
Etüd ve projelerine göre yapım ve geliştirme bedelinin tamamı veya bir kısmı Devletçe yüklenilen sulama şebekeleri, Toprak ve tarım Reformu uygulaması yönünden Devlet Sulama Şebekesi olarak tanımlanmıştır. (Md: 104)
Bakanlar Kurulnca, Toprak ve tarım Reformu bölgesi ilan edilen Devlet Sulama Şebekesi alanlarında bu kanun hükümleri uygulanacaktır. (Md:105)
Sulama Projesi Alanı İçinde Kalan Arazi İle İlgili İşlemler :
Toprak ve tarım Reformu Bölgesi olarak ilan edilen Devlet Sulama Projesi alanı içinde kalan toprakların ilan tarihindeki kamulaştırma karşılıkları bu kanundaki esaslara göre takdir edilerek bildirildiğinden, tespit edilen bu karşılıklar, tapu kütük sahifesinin beyanlar hanesinde gösterilecektir.
Sulama şebekesinde meydana getirilecek sulama tesisleri için birinci ve ikinci derecedeki sulama ve drenaj kanalları yapımı için gerekli taşınmaz mallar, karşılıkları peşin ödenerek peşin ödeneceği gibi, arazi sahiplerine isterlerse ve varsa sulama şebekeleri alanı içinde eski arazisine eş değerde toprak verilebilecektir.
Kamulaştırılan arazi Hazine namına; meydana getirilebilecek tesisler, sulama ve drenaj kanalları yapımı için alınan araziye karşılık verilen topraklar ile sulama şebekesi tamamlandıktan sonra, şebeke içinde toprağı bulunanlara verilen topraklar sahipleri adına tescil edilecektir. Bu tescilde de 99 ve 102. maddelerde açıklanan hususlara uyulacaktır. (Md:106)
X- Kiracılık ve Ortakçılık :
1757 sayılı kanun tarım arazisinin kiralanması ve ortakçılıkla işletilmesini yeni biçim ve koşullara bağlamıştır.
Ne var ki, Toprak ve tarım Reformu Bölgeleri dışında kiracık ve ortakçılıkla ilgili hükümler kanunu yürürlüğe girmesinden iki yıl sonra uygulamaya başlanacağından, bu süreyi aşmamak üzere Borçlar kanununun 248 ve müteakip maddelerine göre düzenlenecek adi ve hasılat kirası sözleşmelerinin talep halinde tapu siciline şerh edilebilecektir. (Md: 231)
Bununla beraber, ortakçılık ve kiracılıkla ilgili tip sözleşmelerin kanununun yürürlüğe girişinden itibaren bir yıl içinde hazırlanacağından sözleşmelerin yayınlanmalarından itibaren yönetmelik ve tip sözleşme esaslarına uygun olması aranılacaktır. (Md: 114 ve 231)
Öncelikle Satın Alma Hakkı :
Tarım arazisinin kiracılık ve ortakçılıkla işletenlere, kiracılık ve ortakçılık sözleşmesi yürürlükte kaldığı süre ile kayıtlı olarak öncelikle satın alma hakkı tanınmıştır. Bu nedenle toprak sahibi kiraya ve ortağa verdiği toprağı satmak istediği takdirde bunu kiracı ve ortakçıya bildirmekle yükümlü tutulmuştur. Kiracı veya ortakçı kendisine yapılacak bildirimden itibaren bu hakkını bir ay içinde kullanabilir. Bu süre hak düşürücü süredir.
Satışa konu toprağın sicilinde kiralandığı veya ortağa verildiği yolunda düşürülmüş şerh yoksa, sahibi, kirada veya ortakçıda bulunup bulunmadığının satışa ait talepnamesinde açıklamak zorundadır. Kirada ve ortakta bulunduğunun beyan edilmesi halinde Tapu Sicil Muhafız ve memurları kime ne bedelle hangi tarihte satışın yapıldığını kiracı veya ortakçıya bildirmekle yükümlüdür. (Md.123 MK.MD.656,927)
Öncelikle satın alma hakkı, kiracılık veya ortakçılık sözleşmesinin bitiminde ve her halde toprağın alıcı adına tapuya tescil tarihinden başlayarak bir yıl geçmekle düşer.
Toprak ve tarım Reformu Bölgelerinde kiracılık ve ortaklık yoluyla toprak işletilmez.
Bu yerlerde kiracılıkla veya ortakçılık yoluyla ortakçılığı tespit edilen topraklar kamulaştırılır. (Md:127)
Bu itibarla Reform Bölgesi olarak belirtilip ilan edilen bölgelerdeki tarım arazinin, kiralanması veya ortakçılıkla işletilmesi için düzenlenen sözleşmelere dayanılarak tapu siciline şerh verilmeyecektir. Ancak 128. madde hükmü saklıdır. (Md:127)
Şu kadar ki Toprak ve tarım Reformu uygulanması ile kamulaştırma işlemleri tamamlanan bölgelerde, 128. maddede sayılan sürekli ve süreli özürlü olanlara, özürlerini saptayan belgeler Toprak ve Tarım Reformu Örgütünce kabul edilmesi ve yeterli bulunanlar topraklarını kiraya ve ortağa vermek suretiyle işletilebileceklerdir.
Bu bakımdan 128. maddede belirtilen durumların tevsik edilmiş olan belgeler aranılmak suretiyle tapu siciline kira şerhi verilebilecektir.
Bu takdirde özrü sürekli olanlar devamlı olarak sürekli olanlar özürlü süreyi geçirmemek kaydıyla toprağın kiraya verebilecek veya ortakçılıkla işletebileceklerdir. (Md:128)
XI- Mera, Yaylak ve kışlaklar:
Mera: Bir veya birkaç köy veya beldeye münferiden veya müştereken hayvanlarını otlatmaları ve otundan yararlanmaları için tahsis edilen veya öteden beri bu amaçla kullana gelen araziye denir.
Yaylak: Bir veya birkaç köy veya beldeye münferiden veya müştereken hayvanları ile birlikte yaz mevsimini geçirmeleri ve hayvanlarını otlatmaları ve otundan yararlanmaları için tahsis edilen veya öteden beri bu amaçla kullana gelen araziye denir.
Kışlak: Bir veya birkaç köy veya beldeye münferiden veya müştereken Hayvanların kış mevsiminde barınmaları ve otundan yararlanmaları için tahsis edilen veya öteden beri bu amaçla kullanıla gelen araziye denir.
Umuma ait çayır ve otlakların kullanılmasında ve yararlanmasında da meralara ilişkin hükümler uygulanır. (Md:131)
Tapulamaca veya kadastroca mera, yaylak ve kışlak ve umuma ait çayır ve otlakların tahdidi yapılırken bu tanımlar göz önünde tutularak, bu tür yerlerin özel mülkiyete geçirilmesine meydan verilmemesi lazımdır.
Mera, Yaylak ve kışlaklar Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki menfaati umuma ait yerlerdendir.
Tahsis şekli veya yararlanma olanağı ile mera, yaylak veya kışlak niteliğinde olan arazi üzerinde kazandırıcı zaman aşımı yoluyla mülkiyet ve diğer ayni haklar edinilemez. (Md:132)
Toprak ve tarım Reformu Bölgelerinde mera, yaylak ve kışlakların tespit ve tahsisi, Müsteşarlığın görevlendireceği Toprak ve İskan İşleri Genel Müdürlüğüne bağlı Toprak Komisyonları marifetiyle Toprak ve Tarım Reformu Bölge Başkanlığınca yapılır.
Bu kanun hükümlerine göre tespit ve tahsisi yapılmış olan mera, yaylak ve kışlakların kaydı için tapu idarelerine gönderilecek olan özel kütüklere bölge itibariyle kaydı yapılacaktır. (Md:140,141,134)
Tahsis, birden fazla il veya ilçenin sınırlarına giriyorsa büyük kısmın bulunduğu yerin kütüğüne kaydolunacaktır. (Md:140 ve Tapu sicil tüzüğü Md:3 ve 7)
Kütüğe geçirme tahsis kararına göre ve gönderilen evrakı müsbitelere dayanılarak yapılır. Ve evrakı müsbiteler dosyada saklanır.
Kütüğe kaydı yapılan tahsis kararında vukubulacak değişiklikler de bu özel kütüğe işlenecektir. (Md:145)
Toprak ve tarım Reformu bölgelerinde tespit ve tahsisleri yapılan mera, yaylak ve kışlakların çevreleri daha önce tapulama yapılmış ise Toprak ve tarım Reformu Müsteşarlığınca, tapulama yapılmış ise tespiti yapan tapulama müdürlüklerince, reform bölgeleri dışında tespit ve tahsis edilenleri çevreleri de Köy İşleri Bakanlığı tarafından belirgin sınır işaretleriyle çevrilecektir. (Md:152)
Ne var ki, 1757 sayılı Kanun mera, yaylak ve kışlaklarla ilgili hükümleri bu kanun uyarınca mera, yaylak ve kışlak tespiti yapılan köy ve beldelerde uygulanacaktır. (Md:232)
Bu nedenle 1757 sayılı kanun yürürlüğünden önce, 5618 sayılı kanunun ek: 3,4 ve 5. maddeleri gereğince belirtme ve tahsisi yapılan meralara ilişkin toprak komisyonlarınca tekemmül ve tevdi edilen belge ve planların eskisi gibi köy sınır kağıtlarının kaydına mahsus deftere işlenmesine devam olunacaktır.
Toprak ve Tarım Reformu Bölgeleri dışında mera, yaylak ve kışlakların tespit ve tahsisi zorunlu görülen köyler veya beldelerde mera, yaylak ve kışlakların tespit ve tahsisi işleri Köy İşleri Bakanlığınca yürütülür. (Md:134)
XII- Toprak ve tarım Reformu Uyuşmazlıklarının Çözülmesi :
Toprak ve Tarım Reformu Bölgelerinde bu kanunun uygulanmasından doğan veya bu kanunun kapsamına giren uyuşmazlıklar önce Toprak ve Tarım Reformu Uyuşmazlık Komisyonunda incelenir. Bu komisyon üç kişiden oluşur. (Md:161,162)
Bu kanuna göre açılacak veya görülmekte olan davalar, yapılan veya yapılması gereken kamulaştırma, Hazine adına tescil, toprak dağıtımı, tahsis veya başkaca eylem veya işlemleri etkilemez ve durdurmaz.
Bu kanunla ilgili uygulamalar dolayısıyla ihtiyati tedbir veya yürütmenin durdurulması kararları verilemez.
Bu yönden bu kararlar idarelerimizi bağlamaz (Md:176)
Tapulama kanunu hükümleri saklı kalmak kaydı ile bu kanun uyarınca Toprak ve Tarım Reformu Uyuşmazlık Komisyonu veya yargı mercilerine yapılacak bütün başvurma, istek ve itirazlar veya açılacak davalar ile verilecek kararlardan hiçbir harç ve resim alınmaz (Md:179)
Tapulama kanunu hükümleri gereğince alınması lazım gelen harç ve resimlere ilişkin hükümler saklıdır.
XIII- Toprak ve Tarım Reformu Örgütü :
Toprak ve Tarım Reformu Müsteşarlığı, Başbakanlığına bağlı tüzel kişiliğe sahip ve katma bütçe ile yönetilen bir kuruluştur. Başbakan bu kuruluşun yönetimi ile ilgili yetkilerini bir Devlet Bakanı vasıtasıyla kullanabilir. (Md:182)
Bir örgütün çalışma ve işleyişi diğer maddelerde düzenlenmiştir.
Müsteşar yetkisini yardımcılarına veya Bölge Başkanlığına saptayacağı esaslar uyarınca devredebilir. (Md:196)
Toprak ve Tarım Reformu planlama ve uygulamasında bütün kamu kuruluşları kendi konularında istenecek işleri öncelikle yapmak yüküm ve zorunluluğundadırlar.
Valiler, Toprak ve Tarım Reformunun planlanmasını ve uygulanmasını kolaylaştıracak tedbirleri alır ve ilgili birimler arasında gerekli işbirliği ve koordinasyonu sağlar.
Bu maddeye göre istenilecek işleri öncelikle yapmak ve birimler arasında dengeli çalışma sağlanmalıdır. (Md:188)
XIV- Mali Hükümler ve İpotek İşlemleri :
T.C. Ziraat Bankasının Toprak ve Tarım Reformu Kooperatifleri ortaklarının genel ihtiyaçlar için yatırım kredisi açması ve buna karşılık krediye konu olan taşınmaz mallar ve varsa üzerindeki tesisleri bankaya ipotek edilmesi kabul edilmiştir. (Md:205)
Bu maddeye dayalı olarak açılacak krediye karşılık kooperatif ortağının teminat göstereceği taşınmaz mallar 3202 sayılı kanunun 11/4 ve 38. maddeleri uyarınca, bankanın talebine ve ekleyeceği taahhütnameye istinaden ve resmi senet düzenlenmeden tesis ve tescil edilecektir.
Toprak ve Tarım Reformu Bölgelerinde aşağıda yazılı amaçlar için, Toprak ve tarım Reformu fonundan veya T.C. Ziraat Bankasınca kredi açılabilecektir.
1- Mirasçılar veya paydaşlar arasındaki ortaklığın sona erdirilmesinde, miras payı tasfiye edilen ortakların miras paylarının önlenmesi (Md:68,69)
2- Arazi toplulaştırılmasında, kendisine, evvelce sahip olduğu araziden daha gazla arazi tahsis edilen arazi sahiplerinin bu değer farkını ödemeleri. (Md:101)
3- 1757 sayılı kanunun 123. maddesi uyarınca öncelikle (Şufa hakkı) satın alma hakkını kullanmak isteyen kiracı veya ortakçının araziyi satın alması.
Gibi nedenlerle açılacak kredilerde taahhütnameye dayanılarak akit yapılmadan- ipotek tesis ve tescil olunacaktır. (Md:207 ve 3202 sayılı kanunun Md:II/4 ve 38)
220. maddeye göre Toprak ve Tarım Reformu kanunun kaynaklarından birisi de 20/F fıkrasına göre her türlü bağışlardır. Bağışlarda sözleşmede Toprak ve Tarım Reformu Müsteşarlığı tüzel kişi olması bakımından akdin tarafını teşkil edebilecektir.
XV- Türlü Hükümler :
Resmi Daireler, Kurumlar , kurullar ve gerçek kişilerle özel hukuk tüzel kişileri, Toprak ve Tarım Reformu ile ilgili hususları geciktirmeden yerine getirmek cevapları vermek, gerekli işlem ve incelemeleri öncelikle yapmak ve her türlü işlerde kolaylık göstermekle yükümlü tutulmuşlardır. (Md:209)
Bu nedenle, idarelerimizin verilmiş görevlerin öncelikle yerine getirilmesi ve istenilecek bilgi ile belge sicil örneklerinin ivedi çıkarılması ve verilmesi kaçınılmaz zorunluluktur.
Evvelce Devletçe Dağıtılmış olan Topraklar :
4753 sayılı çiftçiyi topraklandırma kanunu ile 4486 sayılı Teknik Ziraat ve teknik Bahçevanlık Okulları Kanununu uyarınca dağıtılan topraklar, 1757 sayılı kanunun 6. bölümünde dağıtılan topraklarına ilişkin hükümlerine (Md:61,63,64,66,67,68) tabi tutulmuştur. (Md:211/1) 1617 sayılı kanunun 8. maddesi sözü edilen arazilerin devir ve temlikini 1757 sayılı kanunun yürürlüğe girişine kadar yasaklanmıştır. 1757 sayılı kanunun 211. maddesi ise bu çeşit toprakları dağıtılan topraklar için getirilen hükümlere tabi tuttuğundan; açılan zirai kredi dolayısıyla T.C. Ziraat Bankasına ve tarım Kredi yahut Toprak ve tarım Reformu Kooperatiflerine yapılacak ipotekler dışında vuku bulacak her türlü tasarrufi işlem taleplerine dağıtılan topraklarla ilgili hükümler uygulanacaktır.
4753 ve 4486 sayılı kanunlar uyarınca verilen ve üzerinde turustik, sınayi ve benzeri tesisler kurulmuş olan veya iskan üniteleri, gecekondular ve mesken olarak kullanılan yapılar inşa edilmiş olan bu kanunun yürürlüğe girdiği (19.07.1973) tarih tarım arazisi niteliğini kaybetmiş ve geri alınmasında reform uygulaması bakımından yarar görülmeyen arazi, yapı ve binanın inşa edildiği veya tesisin kurulduğu tarihteki gerçek karşılığı Hazineye ödenmek suretiyle yapı veya tesis sahibinin mülkiyetine geçebilecektir. (Md:211/3)
Bu hükme dayanılarak tapu sicilinde mülkiyetin yapı veya tesis sahibi adına çevrilebilmesi; kadastro ve tapulamaca tespit ve tescilin bunlar adına yapılabilmesi arazinin, yapı veya tesisin meydana getirildiği tarihteki gerçek değerini Hazineye ödenmiş olmasına ve keyfiyetin Toprak ve Tarım Reformu Müsteşarlığınca veya yetkili kuruluşça olumlu karşılanmış bulunmasına bağlı olacaktır.
Hazineye gerçek değerin ödendiği tevsik edildiği takdirde, tapu siciline kayıtlayıcı hükümlerin terkin edilmesi gerekecektir.
Diğer taraftan 4753 ve 4486 sayılı kanunlara göre dağıtılan arazi sahibi tarafından verimli olarak işletilmemesi nedeniyle kedisiyle aynı köyde veya bitişik köyde oturan diğer bir kişiye ait arazi ile 26.07.1972 tarihinden önce değiştirilmiş (trampa edilmiş) ise, bu kanunun yürürlüğe girişinden itibaren bir yıl içinde Toprak ve Tarım Reformu Bölgelerinde Toprak ve Tarım Reformu Müsteşarlığına ve reform bölgeleri dışında Köy İşleri Bakanlığına başvurmaları gerekecek ve isteklerinin uygun görülmesi halinde, tapu sicilinde yeni duruma göre gerekli düzeltme yapılacaktır. (Md:211/4)
Bu fıkra hükmüne göre toprak değişimi ile ilgili tapu sicilinde düzeltme yapılabilmesi için,
1- Dağıtılan toprakla değiştirilen arazinin, değişen kişi adına tapu sicilinde kayıtlı olması ve kaydında işleme engel tedbir, malikin iflas ettiği veya vesayet altına alındığı yahut taşınmaz malın kamulaştırıldığı yolunda düşürülmüş şerhin bulunmaması.
2- Değiştirmenin uygun görüldüğüne ve gerekli düzeltmeler yapılmasının istenildiğine dair Toprak ve Tarım Reformu Müsteşarlığının veya yetkili kılacağı bölge başkanlığının yahut Köy İşleri Bakanlığının istemesine dayalı olması lazımdır.
Toprak değişimi ile ilgili düzeltme yapılırken her iki parselin kütük sahifesinde bulunan rehin kayıtları ile şerhler, karşılıklı olarak yeni sahifelere aktarılmalı ve durumdan ilgililer haberdar edilmelidir. (Md: MK. 805 ve 927)
XVI- Tarım Arazisinin Tarım Dışı Amaçlara Tahsisi :
Toprak ve Tarım Reformu Bölgelerinde (Bakanlar Kurulu Kararı ile Toprak ve Tarım Reformu Bölgesi olarak belirtilen yerlerde Md:12,13) 1757 sayılı kanuna göre sahibine bırakılan (Mülga 28) veya dağıtılan arazinin (Mülga 54) Tarımsal işletme ile ilgili olan yapı ve tesisler hariç tamamı veya bir kısmı tarım dışı amaçlarda kullanılamaz Ancak;
1- Zorunluluk olan durumlarda 10 dönüm (10 dekar= 10.000 m2= 1 hektar) e kadar olan arazi, ilgili Bakanlığın baş vurması ve Toprak ve Tarım Reformu Müsteşarlığının izni ile, 10 dönüm üstündeki arazi ise ilgili Bakanlığın müracaatı ve Toprak ve Tarım Reformu Müsteşarlığının olumlu görüşü alınarak, Bakanlar Kurulu Kararı ile Tarım dışı amaçlarda kullanılabilir (Md:212/1)
Bu kanun gereğince, sahibine bırakılan veya dağıtılan arazinin, tarım dışı amaçlarda kullanılabilmesi veya tarım dışı amaçlarda kullanılmak üzere bir başkasına veya kuruluşlara devir ve temlik edilebilmesi veya kiraya verebilmesi veyahut ta tarım dışı kamu hizmetlerinde kullanılmak üzere kamulaştırılabilmesi için,
a) Tarım dışında kullanılmayı gerektirir zorunlu bir halin bulunduğunun tespiti,
b) Tarım dışı bırakılacak olan arazinin yüzölçümünün 10 dönüme (10 dönüm dahil) kadar olması,
c) İlgili Bakanlığın müracaatı üzerine Toprak ve Tarım Reformu Müsteşarlığınca izin verilmiş bulunması,
Gereklidir.
Eğer arazinin yüzölçümü, 10 dönümün üstünde ise yukarıda (ü) fıkrasındaki mevcudiyetiyle birlikte ilgili Bakanlığın müracaatı, Toprak ve Tarım Reformu Müsteşarlığının olumlu görüşü alınarak Bakanlar Kurulunca verilecek karar ile tarım dışı bırakılması mümkün olacaktır.
Bu hususta tapu sicilinde bir işlem yapılırken 10 dönüme kadar olanlarla ilgili işlemlerde müsteşarlığın izninin, 10 dönüm daha çok olanlarla ilintili işlemlerde ise Bakanlar Kurulu kararı aranılacaktır.
Sahibine bırakılan veya dağıtılan arazinin ifrazı neticesinde bir bölümü bu işe ayrıldığı takdirde eski kütük sahifesindeki kayıtlamalar ve borçlanmalar geri kalan parselin kütük sahifesine aktarılacak ve aralarında bağlantılar sağlanmış olacaktır. (Md: 212/1)
2- Toprak ve Tarım Reformu Bölgeleri dışında kalan yerlerde tarım arazisinin tarım dışı amaçlara tahsisi.
a) Köy, Kasaba ve Şehirlerin kurulması,
b) Kurulmuş olan köy, kasaba ve şehirlerin geliştirilmesi,
c) Endüstri alanları, maden, taş,kum, tuğla ocakları,
ç) Hava alanları
d) Turistik yerler,
e) Sporatif alanlar,
f) Milli Savunma ihtiyaçları için,
Araziye ihtiyaç duyulan hallerde söz konusu olacaktır.
Bu gibi ihtiyaçların karşılanmasında da tarım arazisinden faydalanmak zorunluluğu hasıl olduğu takdirde yüzölçümü 10 dönüme kadar olan arazi ilgili Bakanlığın izni ile, 10 dönümün üstündeki arazi ise ilgili Bakanlığın müracaatı ve Toprak ve tarım Reformu Müsteşarlığının olumlu görüşü alınarak Bakanlar kurulu kararı ile tarım dışı amaçlarda kullanılabilecektir. (Md:212/2)
19. madde dışında kalan sahipli tarım arazisinin tarım dışı bırakılmasına ilişkin istemlerin, lüzum ve ihtiyaç derecesi de yukarıdaki esaslara göre Toprak ve tarım Reformu Müsteşarlığının takdir ve yetkisi içerisinde işlem görülecektir.
1617 sayılı 28.07.1972 tarihli Toprak ve tarım Reformu Ön tedbirler Kanunu 7. maddesi gereğince tarım üzerindeki ifraz (parsellere ayırma) işlemleri Toprak ve tarım Reformunun uygulanması bakımından geçersiz sayılacağını bildirmiş ve mülkiyet intikalinin Toprak ve tarım Reformunun uygulanması açısından geçersiz sayılacağını hükme bağlamış ve bu hususun tapu siciline şerhini öngörmüştür.
1757 sayılı kanunun 212. maddesinin 2. fıkrası tarım arazisinin zorunlu durumlarda tarım dışında bırakılabileceğini kabul ettiğine göre, ifrazen meydana gelen parsellerle bunların devir ve temliklerinde (1617/6. maddesi) geçersizlik şerhinin verilmesi lüzum ifade etmeyecektir.
Diğer taraftan tarım arazisinden yüzölçümü (30) dönümden fazla olanların devir ve temlikleriyle ifraz ve taksimlerinde 1617 sayılı kanunun 6 ve 7. maddelerinin gerektirdiği kısıtlama şerhlerinin uygulanması sürdürülecektir.
Vergi, Harç ve Resimden Muaflık :
1957 sayılı Toprak ve Tarım Reformu Kanununun hükümlerinin uygulanması dolayısıyla yapılacak başvurmalar, verilecek dilekçe ve bildirimler, düzenlenecek yüklenme senetleri, tasarruf belgeleri, kira ve ortakçılık sözleşmeleri ve benzeri her türlü kağıtlar ve resmi mercilerce veya noterlikçe yapılacak işlemler bütün vergi, harç ve resimlerden muaftır. (179. madde hükmü saklıdır)
Bu nedenle kanun uygulaması gereği olarak tapu sicillerinde yapılacak her türlü kayıt, tescil, düzeltme ve belirtmelerle verilecek şerhler ve çıkarılacak sicil ve belge örnekleri dolayısıyla emlak alım vergisi ve tapu harcı tarh ve tahsil edilmeyecektir. (Md:219)
XVII- Ceza Hükümleri :
Bu kanunun 14. maddesinde yazılı bildirimleri belli süre içerisinde ilgili mercilere vermeyenler ile gerçeğe aykırı beyanda bulunanlar mera, yaylak ve kışlak’ın tespit ve tahsisi işlemlerini engelleyen veya sınır işaretlerini bozan veya yerini değiştiren veya bu yerlerin tamamını veya bir kısmını eken veya süren veya işgal edenlere ve 1757 sayılı kanunun 215. maddesinde belirtilen süre içinde ve şekilde arazilerinin sınırlarını belirtmeyen veya sınır işaretlerinin sürekliliğini sağlamakta ihmal gösterenler hakkında cezai müeyyideler getirilmiştir. Bunlar idarelerimizi ilgilendirmediği için üzerinde durulmamıştır.
XVIII- Son Hükümler :
Aksi belirtilmeyen hallerde bu kanunda öngörülen yönetmelikler Toprak ve tarım Reformu Müsteşarlığınca kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde çıkarılacaktır. (Md:229)
Sözü edilen yönetmelikler Resmi Gazetede yayınlandığında idarelerimiz işlemleri ile ilintili hükümleri incelenip eksiksiz uygulanmasına dikkat edilecektir.
Toprak ve İskan İşleriyle İlgili Hükümler:
1- Reform bölgesi İçinde ve Dışında:
Mülga 4753 sayılı kanunun uygulanması sırasında 18 nolu dağıtım cetvellerine göre 24.05.1971 gününden önce ilgili Valiliklerce onanmış dağıtım işleriyle evvelce yapılmış dağıtımların Danıştay, Mahkeme ve İdari kararlar gereğince tashih ve islah işlemleri,
2- Reform Bölgesi Dışında :
a) 1757 sayılı kanunun 11. bölümündeki (Md: 131-160) esaslar dahilinde mera, yaylak ve kışlakların tahdit ve tashihi ve tahsis amacının değiştirilmesi,
b) 211. maddenin 3. ve 4. fıkraları hükmü saklı kalmak kaydıyla 4753 sayılı kanun ve eklerine göre evvelce topraklandırılan ailelerden arazisini, topraklandırma tarihindeki yürürlükteki hükümlere uygun bir şekilde işlemeyenlerden geri alınması,
c) 2510 ve 1306 sayılı kanunların öngördüğü iskan işlemleri ile ilgili hizmetlerin Toprak ve İskan İşleri Genel Müdürlüğünce yürütülmesi kabul edilmiştir. (Md:234)
Buna göre, yukarıda sıralanan hizmetlerin gereği olarak Toprak ve İskan İşleri Genel Müdürlüğünce veya yetkilendirileceği mahalli örgütlerince ve toprak komisyonu başkanlığınca dağıtım, tahsis ve temlikle ilintili olarak yapılacak işlemler öncelikle yerine getirileceklerdir.
Kaldırılan ve Uygulanmayacak Hükümler :
1757 sayılı kanunun yürürlüğe girdiği 19.07.1973 tarihinden itibaren;
1- 4753 sayılı çiftçiyi topraklandırma kanunu ile ek ve tadilleri yürürlükte kaldırılmıştır. (Md:235/a)
Şu kadar ki, 24.05.1971 tarihinden önce 18 nolu dağıtım cetveli Valilikçe onanmış olan toprakların müstehakları adına tescilleri kazanılmış bir hak olarak yapılacaktır. (Md:234)
2- 1617 sayılı Toprak ve Tarım Reformu Ön Tedbirler Kanunun 10,11,12 ve 13. maddeleri yürürlükten kaldırılmıştır. (Md:325/b)
Bu maddelere karşılık 1757 sayılı kanuna yeni hükümler konulmuştur. (Md:14,15,215)
3- 1757 sayılı kanunun hükümlerinin uygulanmasında 743 sayılı Türk Kanuni Medenisinin, 818 sayılı Borçlar Kanununun, 6830 sayılı İstimlak Kanunu, 2510 sayılı İskan Kanunu, 2644 sayılı Tapu kanununun, 5516 sayılı Bataklıkların kurutulması ve bundan elde edilecek topraklar hakkında kanunun ve bunların ek ve tadillerinin ve yürürlükteki diğer kanunların, 1757 sayılı kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz. (Md:235/c)
Kanunun, bu kanunlardaki hükümler dışında getirdiği yeni esaslar ilgili yerlerde açıklanmıştır.
4- 16.04.1972 gününden önce kurulmuş olan ve tarımsal faaliyette bulunan ticaret şirketlerine ait arazi, 19.07.1973 tarihinden itibaren üç ay içinde 1617 sayılı kanunun 7. maddesi hükmüne tabi olmaksızın (Toprak ve Tarım Reformu uygulaması bakımından mülkiyet intikalinin geçersiz sayılacağı yolundan şerh düşürülmeksizin) ortakları arasında ifraz ve taksim edilebilecektir. (Md:235/d)
5- 766 sayılı Tapulama Kanununun 33. maddesine değiştiren 1617 sayılı kanunun 20. maddesi, Tapulama Kanununun değişik 33. maddesinin son fıkrası hariç- 1617 sayılı kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar tutanakları düzenlendiği halde askı süresi geçmemiş ve itirazlı olup ta komisyonca incelenerek karara bağlanamamış tespitlerde uygulanmayacaktır. (Md:235/e)
Bu konu ile ilgili olarak 1426 sayılı genelgede yeterli açıklama yapılmıştır.
Bilgilerinizi ve bildiriş ve ilgili genelgeler uyarınca işlem yapılmak üzere ekli genelgelere il ve çevresindeki tapu, kadastro ve tapulama idarelerine dağıtımını sağlanmasını rica ederim.
Not:
1757 sayılı kanun eklidir.
