13/08/2016 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan 28/07/2016 tarihli ve 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunun 27. Maddesi kapsamında;
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun Kısa Dönem İkamet İzni başlıklı 31/1-j. Maddesine yapılan ek ile “Türkiye’de çalışmayan ancak Cumhurbaşkanınca belirlenecek kapsam ve tutarda yatırım yapacaklar ile bunların yabancı eşi, kendisinin ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı yabancı çocuğu” için kısa dönem ikamet izni verilebileceği,
5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun Türk vatandaşlığının kazanılmasında istisnai haller başlıklı 12/1-b. Maddesine yapılan ek ile “… 31 inci maddesinin birinci fıkrasının (j) bendi uyarınca ikamet izni alanlar … ve bunların yabancı eşi, kendisinin ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı yabancı çocuğu” nun Türk vatandaşlığını kazanabileceği hüküm altına alınmıştır.
Anılan düzenlemeler kapsamında Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin; Türk vatandaşlığının istisnai olarak kazanılması, başvuru için gerekli belgeler ve yapılacak işlemler başlıklı 20’nci maddesinde 12/01/2017 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 12/12/2016 tarih 2016/9601 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile anılan yönetmeliğe 2. Fıkra eklenerek 20/2-b maddesinde yapılan düzenleme ile “En az 1.000.000 Amerikan Doları tutarında taşınmazı tapu kayıtlarına üç yıl satılmaması şerhi koyulmak şartıyla satın aldığı Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca tespit edilen” yabancının Bakanlığın teklifi ve Bakanlar Kurulu Kararı ile Türk vatandaşlığını istisnai olarak kazanabileceği hüküm altına alınmıştır.
19/09/2018 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 2018/106 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile anılan yönetmelik hükmünde yeniden yapılan düzenleme ile Bakanlığın teklifi ve Bakanlar Kurulu ibaresinin “Cumhurbaşkanı” şeklinde, 1.000.000 Amerikan Doları ibaresinin “250.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz yada karşılığı Türk Lirası” şeklinde değiştirilmiştir.
07/12/2018 tarihli ve 30618 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2018/418 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile anılan yönetmelik hükmünde satın aldığı ibaresinden sonra gelmek üzere “veya kat mülkiyeti yada kat irtifakı kurulmuş, en az 250.000 Amerikan Doları veya karşılığı Türk Lirası tutarı peşin olarak yatırılan taşınmazın satışının vaat edildiğine dair noterden düzenlenen sözleşmenin üç yıl süreyle devri ve terkini yapılmayacağı taahhüdüyle tapu siciline şerh edildiği” ibaresinin eklenmiştir.
Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik hakkında, halen yürürlükte bulunan Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün 30/05/2019 tarihinde yayımlanan 2019/5 sayılı Genelgesinde;
Hangi ülke vatandaşlarının taşınmaz ediniminde bulunabileceği sisteme entegre edildiğinden bazı ülke vatandaşlarının bu kapsamda başvuru yapamayacakları, yönetmeliğin gerçek kişilerin şahsi taşınmaz edinimini kapsadığından şahsı dışında eşi, çocuğu vb. adına veya yöneticisi/ortağı olduğu tüzel kişilik adına yapılan edinimleri kapsamadığı, taşınmazın niteliği yönünden sınırlama bulunmadığı fakat tarım arazilerine yönelik 2013/15 sayılı Genelgede belirtilen hususların da ayrıca değerlendirileceği, hisseli taşınmaz ediniminde ise “Diğer hissedarların yasal ön alım hakkının varlığını bildiğimi” ibaresinin eklenerek ve açıklanarak resmi senet düzenlenmesi gerektiği, satış vaadi için vaad borçlusunun taşınmaz maliki olması gerektiği ve yalnızca kat mülkiyetli/irtifaklı taşınmazlarda mümkün olduğu, döviz karşılığının ödeme gününden önceki son iş günündeki Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası efektif satış kurunun karşılığı olması gerektiği, başvuru sırasında en geç 3 ay önce düzenlenmiş Taşınmaz Değerleme Raporunun bulunması gerektiği, ödemeye ilişkin dekont sunulması gerektiği tereddüt edici bir hususun bulunması durumunda Bölge Müdürlüğüne yada Yabancı İşler Dairesi Başkanlığına konunun intikal ettirileceği, işleme konu taşınmazların yabancı gerçek kişiler adına tescilli olmaması gerektiği, taşınmazların yabancı gerçek kişinin kendi, eşi ve çocukları tarafından veya aynı uyruklu yabancı gerçek kişi tarafından 12/01/2017 tarihinden sonra Türk vatandaşına/şirketine devredilmiş taşınmazlardan olmaması gerektiği ancak farklı bir uyruktan yabancı gerçek kişi tarafından vatandaşlık kazanımının mümkün olduğu, taşınmazın edinecek kişinin kendi, eşi ve çocuğunun ortağı yada yöneticisi olduğu şirket adına yada aynı uyruklu kişinin ortağı olduğu şirket adına kayıtlı olmaması gerektiği, aynı taşınmazın ikinci kez vatandaşlık kazanımına konu edilemeyeceği, 3 yıllık taahhüt sürecinde taşınmazın zorunlu olarak el değiştirmesi hariç konunun Genel Müdürlükçe değerlendirileceği, edinim sonrası şahsın MERNİS kaydında yönetmeliğin 12/b maddesi kapsamında vatandaşlığı kazandığı belirtilen kişi olduğu belirtildiğinden taahhüt süreci kaldırılana kadar yabancı statüsünde değerlendirileceği, taahhüt süresi boyunca taşınmazın satılamayacağı,
Tapu Müdürlüğünce düzenlenecek resmi senette “Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 20’nci maddesi kapsamında Türk Vatandaşlığının kazanılması amacıyla edindiğim bu taşınmazı/taşınmazları 3 yıl süreyle satmayacağımı taahhüt ederim. Uygulama kapsamında sunulacak bilgi ve belgelerin eksik, yanlış yada yanıltıcı mahiyette olduğunun tespit edilmesi halinde; 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 31. Maddesi “Türk vatandaşlığını kazanma kararı; ilgilinin yalan beyanı veya vatandaşlığı kazanmaya esas teşkil eden önemli hususları gizlemesi sonucunda vuku bulmuş ise kararı veren makam tarafından iptal edilir” kapsamında işlem yapılacağını biliyorum ibaresinin bulunması gerektiği, Taşınmazın beyanlar hanesine de “Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 20’nci maddesi kapsamında edinim/beyan tarihinden itibaren (tescil istem belgesi ile talep edilmişse beyan tarihinden itibaren) 3 yıl içerisinde satılamayacağı yönünde taahhüdü vardır.” Şeklinde belirtme yapılacağı, niteliğine uygun şekilde satış vaadi sözleşmesinde de benzer hususların yer alacağı ve tapu siciline belirtme yapılacağı,
12/01/2017 tarihinden sonra edinilen taşınmazlar ile 07/12/2018 tarihinden sonra satış vaadi sözleşmesi yapılan taşınmazlara ilişkin aranan döviz rakamına ulaşmaya yönelik birden fazla edinim varsa bu taşınmazların değerinin toplanabileceği,
Satış vaadinin, taahhüt sürecinde satışa dönüşmesi durumunda düzenlenen resmi senede kalan süre boyunca satmayacağı vaadi ile kalan süreye ilişkin tapu sicilinde belirtme yapılması gerektiği ve önceki belirtmenin terkin edileceği,
Taahhüt süresi dolmadan ve uygunluk belgesi verildikten sonra taahhüdün terkini istenirse konunun Nüfus ve Vatandaşlık İl Müdürlüğüne soru konusu edileceği yani vatandaşlık süreci başlamış ise terkin edilmeyeceği süre dolmuş ise malik yada vaat alacaklısının talebi ile belirtmenin terkin edileceği,
Malikin iradesi dışında mülkiyeti aktarıcı işlem olması halinde sonuçlarının Genel Müdürlüğe bildirileceği,
İşlem sonrası Uygunluk Belgesi verecek makama (Bölge Müdürlüğü ya da Yabancı İşler Dairesi Başkanlığı’na) yabancı kişinin adı/soyadı, taşınmazın zemin sistem numarası, taahhüdün tarih ve yevmiye numarası, iletişim bilgilerinin (özellikle e-mail) gönderilmesi gerektiği, sistemde bulunan belgelerin gönderilmemesi gerektiği düzenlenmiştir.
06/01/2022 tarihli ve 31711 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2022/5072 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile anılan yönetmeliğin 20/2-b bendi yeniden düzenlenerek “En az 250.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarındaki taşınmazı tapu kayıtlarına üç yıl satılmaması şerhi koyulmak şartıyla satın aldığı veya kat mülkiyeti yada kat irtifakı kurulmuş, en az 250.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarı peşin olarak yatıran ve tapu siciline üç yıl süreyle devir ve terkini yapılmayacağı taahhüdü şerh edilmek şartıyla noterde düzenlenmiş sözleşme ile taşınmazın satışının vaat edildiği Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca tespit edilen” şeklinde değiştirilmiş, anılan yönetmelik hükmüne eklenen 9. Fıkra ile “İkinci fıkrada belirtilen kapsam ve tutarda yatırım şartlarının sağlanıp sağlanmadığının tespitinde uygulanacak usul ve esaslar, tespiti yapan kurumca belirlenir.” Eklenen 10. Fıkra ile “İkinci fıkranın (b) … bentlerinde belirtilen döviz tutarları işlem öncesinde Türkiye’de faaliyet gösteren bir bankaya ve bu bankaca da Merkez Bankasına satılır. … Bu konuya ilişkin uygulama esasları Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasınca belirlenir.” Şeklinde eklemeler yapılarak anılan yönetmelik hükmünün son hali belirtilen şekilde olup anılan mevzuatın 06/01/2022 tarihinde yürürlüğe girdiği ve öncesinde başvurusu alınmış işlere ilişkin geçmişe yürümesine yönelik bir hükmün bulunmadığı göz önüne alındığında ayrıca bir Cumhurbaşkanı kararı olmadıkça 06/01/2022 itibariyle uygulamanın belirtilen mevzuata göre yapılması gerektiği anlaşılmaktadır.
Anılan mevzuat hükümleri ve yeniden yapılan düzenleme ile Türk vatandaşı olmayan yabancının Türkiye’de taşınmaz edinimine ilişkin anılan Genelgeye uygun şartların sağlanması net bir şekilde en az 250.000 Amerikan Dolarını Tapu Müdürlüğünde yapılacak işlem öncesinde Türkiye’de faaliyet gösteren bir bankaya yatırıp ilgili banka tarafından da dövizin Merkez Bankasına satılarak, ilgilisi tarafından gerekli prosedür yerine getirilip Tapu Müdürlüğünce yabancı adına taşınmaz satışı/satış vaadinin gerçekleşmesi ve 3 yıl içerisinde satış işlemi yapılamayacağı yönünde taahhüdü sonrası Türk vatandaşlığını şartlı olarak kazanılabileceği, yeni düzenleme kapsamında ilgili kurumlarla yürütülecek çalışma sonucu anılan genelgenin güncelleneceği anlaşılmaktadır.
06/01/2022 Ramazan ÇELİK
